دروس خارج اصول سال ۱۴۰۴ الی ۱۴۰۵ توسط استاد شیخ جعفر تبریزی
-
جلسه ۵۲۱- اقسام اجزاء و اینکه قول به اجزاء ملازمه با تصویب دارد یا نه
بسم الله الرحمن الرحیم پس آن مصلحتی که ظاهر خطاب این بود که وقت قید است و مقید به قید متعلق وجوب است چونکه گفته بود صلّ من دلوک الشمس الی غروبها یا صلّ من زوال الشمس الی غروبها، که ظاهرش این است که این مقید یک امر دارد، یک…
-
جلسه ۵۲۲- ادامه بحث اقسام اجزاء و اینکه قول به اجزاء ملازمه با تصویب دارد یا نه
بسم الله الرحمن الرحیم اجزائی که ادعىٰ شد این اجزاء به این معنىٰ احتیاج به دلیل خاص دارد. و لکن از دلیل خاص این گونه استفاده میشود که این یک ملاکی دارد که آن ملاک وافی به ملاک واقع نیست و ملاک واقع فوت شده است، قابل استیفاء نیست، این…
-
جلسه ۵۲۴- مقدمه واجب و تحریر محل نزاع
بسم الله الرحمن الرحیم بحث واقع میشود ان شاء الله در مقدمه الواجب. مقدمه واجب تحریر محل نزاع الکلام فی مقدمه الواجبات است. صاحب الکفایه ؟ره؟میفرماید: مبحوث فیه در مقام ملازمه هست ما بین ایجاب ذیالمقدمه و ایجاب مقدمته. بعد از اینکه بیان کردیم وجوب که یکی از احکام است…
-
جلسه ۵۲۵- آیا بین وجوب زی المقدمه و وجوب مقدمه ملازمه است یا نه
بسم الله الرحمن الرحیم پس ملخص الکلام، کلام ما این شد، که صاحب کفایه کانّ اینجور میخواهد بفرماید، مبحوث عنه در بحث مقدمه واجب، این ملازمه ما بین الایجابین است که ایجابین هر دو مولوی هستند، منتها یکی نفسی است، یکی غیری، و آن ایجابی که آن قائل بالملازمه ادعا…
-
جلسه ۵۲۷- مقدمه واجب آیا مسئله اصولی است یا فقهیه؟
بسم الله الرحمن الرحیم پس وقتی که مسئله ملازمه در مقدمه واجب خودش مسئله اصولیه شد، فلاوجه، وجهی ندارد که ما مسئله را طوری عنوان بکنیم که مسئله فرعیه بشود. مثل اینکه بحث کنیم: مقدمات ذیالمقدمه وجوب شرعی دارند یا نه؟ مثلا مقدمات صلاه، مقدمات وجودیه، اینها شرعا وجوب شرعی…
-
جلسه ۵۲۸- فرق مسایل اصولیه و قواعد فقهیه
بسم الله الرحمن الرحیم ما دو حرف بیشتر نداریم در مانحنفیه: یکی اینکه قبول کردیم که این از مسائل فقهیه نیست. ما لا یتم الواجب الا به واجب، اینجور عنوان کردن مسئله اصولی نمیشود. أُفرض مسئله فقهی هم نشد، قاعده فقهی هم نشد، ما میخواهیم این را قاعده اصولی قرار…
-
جلسه ۵۲۹- تقسیمات مقدمه به مقدمات داخلیه و خارجیه
بسم الله الرحمن الرحیم مرحوم آخوند در کفایه شروع فرموده است به ذکر اموری که ازجمله انها بحث مقدمه واجب بود ذکر شد والان شروع میکند به تقسیمات مقدمه مقدمه داخلیه و خارجیه امر ثانی در تقسیمات مقدمه است.ایشان در کفایه تقسیم میکند مقدمه را به مقدمه داخلیه و به…
-
جلسه ۵۳۰- ادامه بحث تقسیمات مقدمه به مقدمات داخلیه و خارجیه و نحوه لحاظ أجزاء مقدمه
بسم الله الرحمن الرحیم در خارج این بیت هست،این اجزاء هست.این اجزاء را که شما ملاحظه میکنید،تاره این اجزاء را که ملاحظه میکنید تارهً ذات الاجزاء را ملاحظه میکنید، یعنی نفس الاجزاء،مراد از ذات یعنی نفس الاجزاء را ملاحظه میکنید، و لو این اجزاء مجتمع هستند در خارج و لکن…
-
جلسه ۵۳۱ – آیا اجزاء مقدمه برای کل میتواند باشد یا نه
بسم الله الرحمن الرحیم کلام صاحب الکفایه در مقام اول این بود که آیا اجزاء مقدمه هستند برای کل ام لا؟ محصل کلامشان این شد:بله، مقدمه هستند برای کل، و این تغایری که معتبر است ما بین ذیالمقدمه و ما بین مقدمته، آن تغایر ما بین الکل و الجزء هم…
-
جلسه ۵۳۲ – با وجود اینکه ملاک غیری در اجزاء باشد چرا وجوب غیری تعلق نمیگیرد بر اجزاء
بسم الله الرحمن الرحیم اگر معنای لفظ المقدمه،معنای لغوی بوده باشد،مقدمه به آن شیئی میگویند که تقدم علی شیء آخر، بر شیء آخر متقدم بوده باشد، مقدمه یعنی مطلق التقدم،این هشت قسمی که گفتهاند برایش، مطلق التقدم.یکی از آن تقدمها هم تقدم طبیعی است. اگر این باشد، این در جزء…
-
جلسه ۵۳۳ – توضیح فرمایش مرحوم آخوند و ادامه عدم تعلق وجوب غیری به اجزاء
بسم الله الرحمن الرحیم کلام صاحب الکفایه را تا اینجا رساندیم که ایشان فرمود در این اجزاء للکل ملاک وجوب غیری هست و لکن وجوب غیری متعلق نمیشود به این اجزاء. چونکه اگر به اجزاء وجوب غیری متعلق بشود، اجتماع المثلین لازم میآید. برای اینکه اجزاء، عین الکل هستند و…
-
جلسه ۵۳۴ – اشکال مرحوم اصفهانی بر اخوند در مورد اینکه چرا دو تا حکم به یک متعلق تعلق نمیگرد
بسم الله الرحمن الرحیم حاصل ما ذکرنا تا این جا این شد که در ما نحن فیه مرحوم اخوند فرمود اگر ملازمه ما بینِ دو وجوبِ شرعی، تمام شود مِلاکِ این ملازمه، در أَجْزاء وکُلی هست ولکن به أَجْزاء و کل دو تا وجوب،مُتعلَّق نمیشود (یکی به کل ویکی به…
-
جلسه ۵۳۵ – آیا امور اعتباری قابل شدت و ضعف هستند یا نه
بسم الله الرحمن الرحیم و اما اینی که مرحوم کمپانی؟ره؟ثانیا فرمود که، و اما اگر تأکد در ناحیه بعث بوده باشد، بعث امر اعتباری است و امور اعتباریه قابل تأکد و شدت نیستند. میگوییم این خیلی عجیب است. چرا نیستند؟ آیا مگر ما این واجبات مؤکده نداریم در شریعت؟ این…
-
جلسه ۵۳۶- تقسیمات مقدمه به مقدمه صحت، وجود و علمیه و تفاوت اینها با هم
بسم الله الرحمن الرحیم مقدمه صحت، وجوب، وجود و علمی در کفایه تقسیم فرمود مقدمات را، به مقدمه الصحه، و به مقدمه الوجوب، و به مقدمه الوجود، و به مقدمه العلمیه. فرمود: اما مقدمه الصحه او برگشتش به مقدمه الوجود است، چونکه آن متعلق امر که مأموربه هست، او تام…
-
جلسه ۵۳۷- تقسیم مقدمه به مقدمه متقدم، مقارن، متأخر و محذور عقلی در شرط متأخر
بسم الله الرحمن الرحیم مقدمه متقدم، مقارن و متاخر در کفایه ایشان تقسیم فرموده است مقدمه را بر چند قسم البته ایشان چند تقسیم دارد فرمودهاند مقدمه یا شرطیه است یا سببیه یا مانعیه، آن مقدمه شرطیه را تقسیم کردهاند به اینکه شرط تاره شرط مقارن میشود و اخری شرط،…
-
جلسه ۵۳۸- اشکال انخرام قاعده عقلیه در فرض مقدمه متاخر و شرط متاخر
بسم الله الرحمن الرحیم یعنى آتش از قبل وجود داشت و آن زغال گرما مىداد با آن حال آمدیم این منقل را استفاده کردیم برای خشکاندن قالى ما این منقل که آوردیم بعض اجزائش از قبل موجود شد این را میدانید، گفتیم معلول با علت تامه در زمان باید جمع…
-
جلسه ۵۳۹ – موثر در تکلیف لحاظ المتقدم و لحاظ المتاخر است، فاین انخرام القاعده العقیله
بسم الله الرحمن الرحیم گفتم در شرط متقدم و تاخر پاسخ موثر در فعل مولا، اراده مولى است و آن مقارن با تکلیف است که آن لحاظ است. پس آنچه که گفتهاند المعدوم لایؤثر فی الموجود، اینجا جایش نیست. آن چیزی که معدوم است در شرط متأخر وجود خارجی شرط…
-
جلسه ۵۴۰ – نتیجه کلام مرحوم آخوند در شرایط الحکم و شرایط الوضع
حاصل کلام مرحوم آخوند در شرائط الحکم و در شرائط الوضع چه حکم، تکلیفی باشد یا وضعی بوده باشد، در شرط متأخر و در شرط متقدم آنگونه فرمود: شرط متقدم بشود أو متأخر بشود یا مقارن با حکم بوده باشد، آن چیزی که یطلق علیه الشرط خارجا او مؤثر در…
-
جلسه ۵۴۱ – کلام مرحوم نائینی در شرط متاخر در تکالیف که به عنوان قضیه حقیقیه جعل میشود.
مرحوم نائینی، شرط متأخر در تکالیف را، آن شرط متأخر در تکالیف را که مراد تکالیفی که به عنوان قضیه حقیقیه جعل میشود که به نحوی که حکم دو مرحله پیدا میکند: مرحله جعل و مرحله فعلیت، شرط متأخر را منکر شده است، گفته است عقلا ممکن نیست. چه حکم،…
-
جلسه ۵۴۲ – توضیح کلام مرحوم ناینی در فرق جعل حکم در قضیه حقیقیه و خارجیه و اشکال مرحوم میرزا بر ناینی
عرض کردیم حاصل فرمایش مرحوم نائینی این شد: در احکامی که آن احکام جعل میشوند به مفاد قضیه حقیقیه و لو حکم مجعول به مفاد قضیه حقیقیه به نحو خطاب شخصی بوده باشد، در آن موارد فعلیه الحکم تابع احراز مولا نیست بلکه در آن موارد حکم مرحله جعل دارد…
-
جلسه ۵۴۳ – توضیح فرق بین قضیه خارجیه در احکام و بین قضایای حقیقیه
مقارن بودنِ حکم با موضوع یا قیود الموضوع یا متاخر بودن حکم ازموضوع یا متقدم بودن حکم بد موضوع سه قسم که در مقامِ ثبوت متصور است و ما این را قبول داریم، در مقام اثبات وقتی که قرینهای بر خلاف ذکر نشود، بگوید بر اینکه صل خلف العادل، ظاهرش…
-
جلسه ۵۴۴ – شبههی تاثیر المعدوم فی الموجود در ما نحن فی است یا نه
کلام را تا اینجا رساندیم: در جایی که شیئی شرط بشود بر حکم تکلیفی به نحو شرط متأخر، مثل اینکه بر مکلفی که واجد مالی است که وافی به مصارف الحج است از حین وجدان المال حج واجب بشود و لکن وجوب حج فعلا مشروط بوده باشد به تمکن این…
-
درس ۵۴۵ – ادامه شبههی تاثیر المعدوم فی الموجود
پس بنابر آنچه قبلا ذکر شد در شرط متاخر شارع حکم را، وجودش را، معلق کرد به حصول امر آخر فی الاستقبال، این حکم امر اعتباری است، عیب ندارد. بدان جهت زید میگوید علی فرض اینکه من مُردم تو زنده ماندی، خانهام بعد از موت مال تو. زید ملکیت را…
-
درس ۵۴۶ – در شرط متاخر لحاظ مولا در فعلیت اش مدخلیت دارد یا نه
عرض شد که شارع لحاظ مىکند شرط را، شرط متاخر را اعتبارمىکند و انشاء مىکند وجوب فعلى است ولکن معلق است معلق است در حج به رسیدن ایام حج چون استطاعت است وجوب قطع است مولا اگر لحاظش خطاء بود، لحاظ کرده بود که ولد از سفر میآید به عبد…
-
درس ۵۴۷ – اگر متعلق تکلیف معلق شود بر شیء، آیا آن شئ فعل را حسن یا قبح میکند یا نه
ما کلام مان فعلا در حسن فعلی است. میگوییم که این اضافه فعل به آن امر استقبالی عنوانی را که حسن است یعنی حسن فعلی میآورد، فعل معنون میشود به عنوان حسن، بدان جهت اگر فاعلش هم ملتفت بشود حسن فاعلی هم پیدا میکند، چون که فعل، فعل حسن است…
-
درس ۵۴۸ – بحث در کلام مرحوم نائینی در انکار شرط متاخر در حکم
کلام در شرط متأخر بود. و ادعا میکردیم در موارد شرط متأخر للمأموربه و متعلق الامر، قبل از اینکه شرط که متأخر است ظرف وجودش و حصولش من قبل تمام میشود و من قبل صحیح میشود واقعا علی فرض اینکه متأخر در ظرفش فیما بعد موجود بشود. اگر مستحاضه کثیره…
-
درس ۵۴۹ – شبههی المتضائفان متکافئان قوه و فعلا در شرط متاخر
بحث در شرط متاخر بود و اشکالات مطرح شد استاد اشاره مىکند به مطلبی که قابل توجه است مىفرماید: تعقب و تأخر که صوم فعلا متصف به تعقب است و غسل متصف به تأخر است، اینها وصفین متضایفین هستند. المتضایفان المتکافئان فی القوه و الفعلیه. میگویند این هم قابل تخصیص…
-
درس ۵۵۰- برگشت شبهه در شرط متاخر به سبب قاعده المتضائفان متکافئان فی القوه و الفعلیه
صاحب کفایه فرمود اگر در زن مستحاضه که روز روزه گرفت بعد از غروب اضافه محقق میشود یعنی ایشان غسل لیالی اینجا اشکال است که چگونه آن غسل که اضافه است محقق شده چون هنوز غسل را انجام نداده است یا در هذا الیوم والغد آیا وقتی که اضافه بدون…
-
درس ۵۵۱ – نکات که در حل شبهه تاثیر المعدوم فی الموجود، در شرط متاخر را برطرف میکند
مطلب اول اینکه یکی از آن مطالب این است که: شما حساب بفرمایید علت تامه را نسبت به معلولش. بلااشکال علت تامه در وجودش، توقف به وجود معلول ندارد. و الا اگر توقف داشته باشد، نه علت موجود میشود نه معلول موجود میشود. همان دور توقفی میشود هرگاه وجود یا…
-
درس ۵۵۲- حل اشکال شبهه تاثیر المعدوم فی الموجود با اجرای قاعده تضایف در وصفین نه موصوفین
اجزائی که ادعىٰ شد این اجزاء به این معنىٰ احتیاج به دلیل خاص دارد. و لکن از دلیل خاص این گونه استفاده میشود که این یک ملاکی دارد که آن ملاک وافی به ملاک واقع نیست و ملاک واقع فوت شده است، قابل استیفاء نیست، این را از دلیل میفهمیم،…
-
درس ۵۵۳- طرح اشکال و شبهه جدید بر فرض تلازم بین وجوب مقدمه و ذی المقدمه
عرض کردیم خدمتتان که نکته دقیقی است که ملتفت باشید که ما که ملتزم خواهیم شد تصویب علی الاطلاق باطل است، نقض نشود که در این موارد چگونه تصویب شده است؟ میگوییم نه، این تصویب نیست. إجزائی که گفتیم ملازم با تصویب است آن اجزائی است که به استیفاء ملاکِ…
-
درس ۵۵۴- اشکال اساسی در شرط متقدم که مطرح می شود.
بحث واقع میشود ان شاء الله در مقدمه الواجب. مقدمه واجب تحریر محل نزاع الکلام فی مقدمه الواجبات است. صاحب الکفایه ؟ره؟میفرماید: مبحوث فیه در مقام ملازمه هست ما بین ایجاب ذیالمقدمه و ایجاب مقدمته. بعد از اینکه بیان کردیم وجوب که یکی از احکام است و داخل افعال مولا…
-
درس ۵۵۵- تقسیمات واجب به واجب مطلق و مشروط
پس ملخص الکلام، کلام ما این شد، که صاحب کفایه کانّ اینجور میخواهد بفرماید، مبحوث عنه در بحث مقدمه واجب، این ملازمه ما بین الایجابین است که ایجابین هر دو مولوی هستند، منتها یکی نفسی است، یکی غیری، و آن ایجابی که آن قائل بالملازمه ادعا میکند ایجاب تفصیلی مقدمه…
-
درس ۵۵۶- کلام شیخ انصاری در واجب مشروط
صاحب رسائل مرحوم شیخ انصاری میفرمود: واجب مشروط نداریم و چون خود وجوب قابل نیست که قیدی به او زده شود پس معلوم میشود در واجب مشروط قید، قید واجب است ودر نهایت به این مطلب رسیدم که: جزم و ایمان حال میشود در جاهایی که قید در قضیه شرطیه…
-
درس ۵۵۷- کلام مشهور در واجبات مشروط
اما در مقام لب و مقام تعلق طلب حقیقی که ظاهر کلام شیخ همین است کما اینکه دیگران هم از شیخ نقل کرده اند، و اما فی مقام اللب مرادش آن طلب حقیقی است که آن طلب حقیقی همان اراده الفعل است. این قابل تقیید نیست، این پرواضح است، اراده…
-
درس ۵۵۸- ادامه کلام شیخ انصاری و جواب مرحوم اخند از دعوای اول شیخ که شرط نمیتواند به هیات روجوع کند
مرحوم شیخ انصاری دو کلام را فرمود که صاحب کفایه جواب داد. از کلام اول که شیخ انصاری گفته بود وجوب در مرحله انشاء قابل تققید است و کلام دوم این بود که وجوب در مقام لُب که مقام اراده است قید بر نمیدارد و به تعبیر دیگر فرقی نمیکند…
-
درس ۵۵۹- ادامه بحث در تقسیمات واجب به واجب مطلق و مشروط
شیخ انصاری میگوید آنچه در ظواهر برخی عبارات شرعی به نظر میآید «قید وجوب» (یعنی وجوب مقید یا «واجب مشروط») است، در واقع به حسب «حقیقت مطلب» به مادّه: (وضوع متعلّق کارِ شرعی) برمیگردد، نه به هیئت وجوب. بنابراین وجوب به صورت مطلق باقی میماند (یعنی «وجوب» از حیث صغیه…
-
درس ۵۶۰-
وجدان شاهد است، درست توجه کنید! وجدان هر شخصی حتی وجدان ایشان که وجدان شما هم شاهد است، کسی بگوید در مقام طلب: اطلب منک ضرب زید و بگوید یک دیگر: اضرب زیدا، این دو تا و لو انشاء شده است با اینها، در آن انشاء مشترک هستند و لکن…
-
درس ۵۶۱- متفاهم عرفی از معنای اضرب و هیات طلبیه
عرض کردم معنای إضرب به حسب متفاهم عرفی نسبت دادن ضرب است، طبیعی الضرب، نسبت دادن ضرب زید است به مخاطب، به نسبت طلبیه که آن نسبت به عنوانش تعبیر میکنند، عنوان آن نسبت عنوان نسبت طلبیه است، که گفتیم از معانی هیئات و حروف نمیشود تعبیر کرد الا بالعنوان،…